Khủng hoảng chuỗi cung ứng đe dọa tăng trưởng kinh tế toàn cầu

Chuỗi cung ứng toàn cầu đang gặp nhiều khó khăn trước tác động của cuộc khủng hoảng Ukraine và lệnh phong tỏa phòng, chống dịch Covid-19 của Trung Quốc.

Các chuyên gia kinh tế lo ngại rằng, những rắc rối của chuỗi cung ứng sẽ đe dọa đà tăng trưởng kinh tế và làm lạm phát tăng cao trên toàn cầu.

Theo The Economic Times, trong hai năm qua, đại dịch Covid-19 đã khiến các tuyến đường thương mại giữa Mỹ và châu Á gặp rất nhiều khó khăn. Tuy nhiên, hiện nay, tình trạng hỗn loạn trong chuỗi cung ứng được cảm nhận rõ rệt ở Đức-quốc gia phụ thuộc nhiều vào nguồn cung năng lượng từ Nga và các nhà cung cấp ở khu vực Đông Âu. Chỉ số niềm tin kinh doanh tại nền kinh tế lớn nhất Khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) trong tháng 3 vừa qua đã ghi nhận mức giảm kỷ lục.

Hàng hóa được vận chuyển trên tàu container tại cảng Rotterdam (Hà Lan). Ảnh: Bloomberg

Các nhà máy trên khắp châu Âu cũng đối mặt với tình trạng thiếu dầu diesel và phụ tùng. Trong khi đó, việc trì hoãn vận chuyển hàng hóa qua các cửa ngõ quan trọng ở Biển Bắc như cảng Bremerhaven cũng đang kéo dài.

Ông Vincent Stamer, chuyên gia kinh tế thương mại thuộc Viện Kinh tế Thế giới Kiel (Đức) nhận định: “Chúng tôi từng nghĩ rằng, câu chuyện liên quan đến Nga chỉ là giá năng lượng lên, từ đó khiến giá cước vận chuyển trở nên đắt đỏ hơn nhưng sẽ không làm gián đoạn chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, mọi thứ dường như phức tạp hơn so với dự đoán ban đầu”.

Ngoài những trở ngại do tác động của căng thẳng Nga-Ukraine, việc Trung Quốc áp dụng lệnh phong tỏa nghiêm ngặt tại các trung tâm kinh tế lớn để ngăn chặn sự lây nhiễm của biến thể Omicron cũng đặt ra thách thức đáng kể đối với chuỗi cung ứng toàn cầu.

Theo hãng vận tải container lớn thứ hai thế giới A.P. Moller-Maersk A/S, một số kho bãi tại các cảng địa phương ở Trung Quốc đã đóng cửa. Do đó, hoạt động vận chuyển hàng hóa đến và đi từ những nơi này sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Điều này sẽ gây ra sự chậm trễ trong vận chuyển, cản trở việc tìm nguồn cung ứng và tăng chi phí cho các doanh nghiệp từ Mỹ đến châu Âu. 

Theo chỉ số về gián đoạn chuỗi cung ứng do Bloomberg thiết lập, sức ép đối với chuỗi cung ứng đã gia tăng ở Mỹ và châu Âu trong tháng 2, sau khi tình hình được cải thiện trong mấy tháng trước đó. Có nhiều bằng chứng rõ rệt cho thấy những căng thẳng này sẽ không được giải quyết trong một sớm, một chiều.

Nguồn cung hàng hóa cơ bản từ Nga có ảnh hưởng sâu rộng trong nền kinh tế toàn cầu. Theo Công ty nghiên cứu rủi ro chuỗi cung ứng Interos có trụ sở ở bang Virginia (Mỹ), hơn 2.100 công ty Mỹ và 1.200 công ty ở châu Âu có ít nhất 1 nhà cung cấp trực tiếp ở Nga.

Nếu tính cả các nhà cung cấp gián tiếp thì có đến 300.000 doanh nghiệp Mỹ và châu Âu phụ thuộc vào nguồn cung từ Nga. Giám đốc điều hành Jennifer Bisceglie của Interos nhận định: “Có nhiều ngành công nghiệp phụ thuộc vào cùng một nguồn cung nguyên liệu thô từ Nga”.

Trong năm 2021, mối lo lớn nhất của các nền kinh tế phát triển về chuỗi cung ứng toàn cầu là sự tắc nghẽn về hậu cần sẽ phá hỏng mùa Giáng sinh, gây khó khăn cho các hãng bán lẻ và người tiêu dùng. Năm nay, các nút thắt trong chuỗi cung ứng có thể gây ra hậu quả kinh tế lớn hơn nhiều.

Công ty phân tích vận tải biển Clarksons Research ở London (Anh) đã hạ dự báo về thương mại toàn cầu trong năm nay và năm tới, đồng thời cho biết chỉ số tắc nghẽn tại các cảng biển đang tăng lên. Clarksons Research nhận định, những cú sốc mới nhất đang làm trầm trọng thêm sự chậm trễ trong khâu vận chuyển đường biển.

Ngân hàng Goldman Sachs (Mỹ) cho rằng, những rủi ro địa chính trị đang buộc các công ty phải bảo vệ hoạt động của mình trước sự gián đoạn toàn cầu thông qua việc đa dạng hóa địa điểm sản xuất và tích trữ thật nhiều hàng hóa. Trong khi đó, các nhà kinh tế của Ngân hàng Barclays (Anh) nói rằng, thế giới đang bước vào một thời kỳ biến động cao cả về tăng trưởng kinh tế và lạm phát.

Công ty nghiên cứu Allianz Research đã cảnh báo về hai “cơn gió ngược” liên tiếp trong thương mại thế giới năm nay. Đó là sản lượng thấp hơn và giá cao hơn.

Theo dữ liệu của Bloomberg, hai cảng Hamburg và Bremerhaven của Đức chứng kiến tình trạng nghẽn tàu ở mức cao kỷ lục trong tháng 3 vừa qua. Cùng thời gian, cảng Rotterdam của Hà Lan, cửa ngõ đông đúc tàu container nhất ở châu Âu, cũng chứng kiến lượng tàu xếp hàng để vào cảng đạt mức cao nhất trong 11 tháng. Trước những diễn biến bất lợi này, The Economic Times nhận định, chuỗi cung ứng toàn cầu khó phục hồi trở lại trừ phi có sự sụt giảm mạnh về nhu cầu.